Het Water Footprint Network, een samenwerkingsverband van onderzoekers van instellingen over de hele wereld, wil begrijpen en visualiseren hoe water wordt gebruikt in verschillende productieprocessen. Ze geven inzicht in de virtuele waterstromen die gepaard gaan met verschillende producten en onthullen verbazingwekkende cijfers, zoals een chocoladereep van 100 gram waarvoor 1700 liter water nodig is om te produceren. Het netwerk fungeert als de “waterboekhouders”, die gegevens verzamelen en verspreiden om licht te werpen op de watervoetafdruk van verschillende activiteiten.

Deze informatie helpt het bewustzijn te vergroten over het uitgebreide waterverbruik van alledaagse producten, zoals een spijkerbroek waarvoor ongeveer 8.000 liter water nodig is. Het netwerk categoriseert watergebruik in drie soorten: groen water (regenwaterverbruik), blauw water (oppervlakte- en grondwaterverbruik) en grijs water (vervuild water). In de afgelopen twee decennia is het begrip van de watervoetafdruk aanzienlijk uitgebreid en zijn talloze processen en het bijbehorende waterverbruik in kaart gebracht.

Het Water Footprint Network benadrukt dat inspanningen om water te besparen zich moeten richten op het verminderen van watergebruik in de supermarkt in plaats van in alledaagse activiteiten zoals douchen. Terwijl een bad meestal ongeveer 120 liter water verbruikt, is voor de productie van slechts 100 gram chocolade maar liefst 1.700 liter water nodig. Het gemiddelde dagelijkse waterverbruik voor een persoon is ongeveer 4.000 liter. Dit soort analyses begint met veldwerk, vooral in de landbouw, waar boeren al lang geïnteresseerd zijn in het waterverbruik van gewassen voordat ze ze planten. Er bestaan verschillen in watergebruik tussen verschillende boerderijen en regio’s, en er wordt onderzoek gedaan om nauwkeurige kennis te ontwikkelen over de lokale omstandigheden voor verschillende gewassen. Het doel is om een gedetailleerd inzicht te krijgen in de watervoetafdruk van 175 verschillende gewassen binnen een specifiek gebied van 10 vierkante kilometer.
Het Water Footprint Network verzamelt gegevens en gebruikt modellen om wereldwijde gemiddelden van watergebruik voor verschillende producten te schatten. Hoewel er enige onzekerheid kan zitten in de exacte getallen, wordt de orde van grootte op categorisch niveau als accuraat beschouwd. De focus verschuift dan naar drie belangrijke vragen: of het watergebruik schadelijk is voor het milieu, of de schaarse waterbronnen efficiënt worden gebruikt en of er concurrentie is voor water die kan leiden tot sociale problemen.

Economische benadering

Deze benadering om water als een schaars goed te beschouwen lijkt meer op economie dan op traditioneel waterbeheer. Water heeft misschien geen monetaire waarde, maar het is wel eindig, en als water eenmaal voor één doel is gebruikt, kan het niet meer voor een ander doel worden gebruikt. Het toepassen van economische theorieën op waterbeheer was aanvankelijk onbekend voor waterbeheerders, maar is een tweede natuur geworden voor het Water Footprint Network. Deze verschuiving in het denken zorgt voor een nieuw begrip van de rol die water speelt in onze samenleving.

Bepaling watervoetafdruk

Het concept van toe-eigening van water, vergelijkbaar met het uitgeven van geld, wordt gebruikt om de watervoetafdruk te verklaren. Als water eenmaal voor een bepaald doel is gebruikt, kan het niet meer voor iets anders worden gebruikt. Dit begrip is analoog aan het economische concept van alternatieve kosten. Als water uit een rivier bijvoorbeeld wordt gebruikt om cacaobomen te irrigeren, kan het niet tegelijkertijd worden gebruikt voor een graanplantage. Soms zijn de gevolgen van watertoe-eigening zichtbaar, zoals in het stroomgebied van de Nijl waar de dammen van stroomopwaarts gelegen landen de waterstroom stroomafwaarts verminderen. In veel gevallen is de toe-eigening van water echter minder zichtbaar, zoals bij een chocoladereep of een spijkerbroek. Voor de productie van een chocoladereep van 100 gram kan bijvoorbeeld 1.700 liter regenwater zijn onttrokken aan de grond waar cacaobomen zijn geteeld. Op dezelfde manier gaat de productie van jeans terug tot katoenplantages, waarbij India en China de grootste producenten zijn.

Oorsprong van het water

De kosten van water worden vaak geëxternaliseerd in de productie van goederen, wat betekent dat noch de producent noch de consument een prijs betaalt voor het gebruikte water, ondanks de potentieel hoge kosten. Een extreem voorbeeld is de katoenteelt in Centraal-Azië tijdens het Sovjettijdperk, waar overmatig watergebruik leidde tot een ecologische ramp, waardoor het Aralmeer bijna verdween.

Niet elk watergebruik is even schadelijk voor het milieu of de mensen. Water is een lokaal “product” en het belang ervan varieert afhankelijk van de locatie. Daarom is het van cruciaal belang waar het water vandaan komt. Iers rundvlees heeft bijvoorbeeld een lage watervoetafdruk als de koeien grazen op lokaal verbouwd gras, omdat er in Ierland voldoende regen valt. Hier zijn echter opportuniteitskosten aan verbonden, aangezien hetzelfde land gebruikt zou kunnen worden om sojabonen te verbouwen om meer mensen te voeden.

Helft van water besparen

Een andere belangrijke factor is de efficiëntie waarmee water wordt gebruikt, die per producent sterk verschilt. Het verbeteren van de efficiëntie van het watergebruik kan aanzienlijke voordelen opleveren. Als de minst efficiënte helft van alle producenten de praktijken van het meest efficiënte kwart zou overnemen, zou bijna de helft van het waterverbruik wereldwijd bespaard kunnen worden.

Deze overwegingen, inclusief lokale variaties en efficiëntieverbeteringen, zijn opgenomen in het model van het Water Footprint Network om inzicht te geven in het watergebruik en de impact van verschillende producten en praktijken.

Water-Energie-Voedsel Nexus Evenementen 2023

Evenement: Wereld Water Week, augustus 2023

De Wereldwaterweek 2023 wordt georganiseerd door het Internationaal Waterinstituut van Stockholm (SIWI) en vindt plaats tussen 20 en 24 augustus 2023. Het evenement is gericht op het ontwikkelen van oplossingen voor ’s werelds grootste watergerelateerde uitdagingen, met onderwerpen variërend van voedselzekerheid en gezondheid tot landbouw, technologie, biodiversiteit en de klimaatcrisis. Datum, locatie en agenda : 20-24 augustus 2023 (Stockholm, Zweden)

Online zoomevenement -Water-Energy-Food Nexus Symposium(WEF) 2023, 8 november 2023

Het doel van het symposium is om een uitgebreid overzicht te geven van de stand van zaken, hiaten en vorderingen in het WEF-onderzoek. Bekende keynotes en vooraanstaande beginnende wetenschappers zijn uitgenodigd om een breed scala aan onderwerpen te behandelen, waaronder water- en energievoetafdrukken, de rol van bossen en voedselafval, governance en nog veel meer.De OESO voorspelt dat er in 2050 9 miljard mensen op aarde zullen zijn. Tegelijkertijd wordt verwacht dat de wereldwijde behoefte aan water met 55% zal toenemen, het energieverbruik met 80% en de voedselproductie met 60%, wat allemaal gevolgen kan hebben voor landgebruikpatronen. In het licht van deze voorspellingen is het belang van de Water Energy Food Nexus (WEF) denkwijze meer dan ooit nodig. Met dit symposium wil het WEF een uitgebreid overzicht geven van de stand van zaken, hiaten en vorderingen in het onderzoek. WEF heeft bekende keynotes en vooraanstaande beginnende wetenschappers uitgenodigd om een breed scala aan onderwerpen te behandelen, waaronder water- en energiefootprints, de rol van bossen en voedselafval, governance en nog veel meer. Klinkt interessant? Dan zien we je graag in november! Lees meer