Voedingssupplementen met vitaminen en mineralen: duidelijkheid!

Vitaminen en mineralen haal je in de eerste plaats uit de voeding. Tot een evenwichtige voeding komen is echter niet gemakkelijk. De recente Belgische voedselconsumptiepeiling heeft aangetoond dat een belangrijk deel van de bevolking een risico loopt op tekorten. Een beter voedingspatroon dringt zicht op. Een extra aan vitaminen en mineralen innemen is een verstandige keuze. Op die manier kunnen de al te vaak voorkomende tekorten aangevuld worden. En gezien de hoge kwaliteitseisen waaraan de Belgische supplementen moeten voldoen, is hieraan geen gezondheidsrisico verbonden.

Voedingssupplementen met vitaminen en mineralen verdienen daarom een plaats in een gezonde voeding en levensstijl.Nochtans bestaat er heel wat verwarrende en onduidelijke informatie rond voedingssupplementen met vitaminen en mineralen. De consument en de professional hebben duidelijk nood aan begeleiding hieromtrent. Naredi neemt zijn verantwoordelijkheid. Enerzijds hebben we een duidelijke brochure “Een extraatje vitaminen en mineralen? Verstandig en gezond!” voor de professional en de consument gecreëerd (download op www.naredi.be).Daarnaast voorzien we een significant blok nieuwe informatie over vitaminen en mineralen op de website www.naredi.be. Verder hebben de experten van Naredi zich over een 30-tal vaak gehoorde beweringen over supplementen met vitaminen en mineralen gebogen en het kaf van het koren gescheiden (zie ‘Mythe of Realiteit?’ op www.naredi.be). Hierin worden dergelijke beweringen vergeleken met de laatste stand van de wetenschap en de wetgevingen worden duidelijke conclusies getrokken.Paul Coussement, voorzitter van Naredi, verwoordt het als volgt: “Voedingssupplementen met vitaminen en mineralen zijn een ernstige en streng gecontroleerde zaak geworden. Zowel wat betreft hun formuleringen dosering, als wat betreft de gezondheidseffecten die je eraan mag koppelen. Er is dus geen reden meer voor verwarring hierover, maar toch is die erbij velen nog. Hieraan willen we iets doen, door het kaf van het koren te scheiden op het vlak van de informatie over de voedingssupplementen met vitaminen en mineralen, en aan de consument duidelijke richtlijn mee te geven. Zo creëerden we de 7 tips voor een gezond gebruik van vitaminen en mineralen en leggen de duidelijk uit hoe je op de verpakking de juiste info kan vinden

Stand van zaken

De recent gepubliceerde voedselconsumptiepeiling 2014-2015(1), geeft een duidelijke stand van zaken wat betreft de inname van macro-en micronutriënten door de Belgische consument.Deze studie werd uitgevoerd over de jaren 2014 en 2015 met 3461 consumenten in 5 leeftijdscategorieën, verspreid over heel België. Ze kan dus als zeer representatief beschouwd worden.Wanneer we dit vanuit de hoek van de micro-nutritie bekijken ziet het er niet goed uit. Immers, de belangrijkste bronnen van vitaminen en mineralen, groenten en fruit, worden duidelijk onvoldoende geconsumeerd:•Slechts 38% van de algemene bevolking eet dagelijks groenten•Slechts 47% van de bevolking eet dagelijks fruit•Slechts 5% van de Belgische bevolking (3-64 jaar) voldoet aan de aanbevelingen van de actieve voedingsdriehoek qua groenten•Slechts 9% van de bevolking (3-64 jaar) voldoet aan de aanbevelingen qua fruit•Quasi niemand voldoet aan de richtlijnen voor inname van melkproducten en calcium-verrijkte vervangproducten. De studie besluit dan ook dat een groot percentage van de Belgische bevolking een risico’s loopt op tekorten. In onderstaande tabel vindt u enkele van deze cijfers.

Weinig zicht op verbetering

Dit is een ontmoedigende stand van zaken. De vele inspanningen van de voorbije 30 jaar om tot een beter voedingspatroon te komen hebben slechts tot weinig verbetering geleid.

Toch ziet Naredi een duidelijke verandering in de adviezen die aan de bevolking worden gegeven. De nieuwe voedingsdriehoek in Vlaanderen(3)geeft duidelijk een nieuwe richting aan. De nieuwe adviezen duiden voedingsmiddelen aan die je moet verminderen, en andere verhogen. Er wordt aangeraden om minder vlees en dierlijke producten (inclusief kaas) te eten.Een plantenrijk dieet kan l eiden tot een verbetering van de micronutriënten status.Onze experten stellen zich echter vragen over:•De consumptie van zuivelproducten wordt niet meer duidelijk aangeraden. Waar het vroegere advies heel duidelijk was (“minstens 3 tot 4 zuivelproducten of met calcium aangerijkte vervangproducten per dag”)(2) , is deze categorie beland in de groep ‘te verminderen’, en vervalt het specifieke advies om er 3 tot 4 per dag te nemen. Dit kan catastrofale gevolgen hebben voor de calcium inname, welke vandaag reeds onvoldoende is. Immers, ook de Hoge Gezondheidsraad geeft in zijn recentste rapport weer dat enkel wie 4 producten per dag neemt geen calcium supplementatie nodig heeft(2).De situation rond calcium is specifiek uitgewerkt in bijlage.•De consumptie van vlees en vleesproducten wordt in de groep ‘verminderen’ of ‘te vermijden’ geplaatst. De adviezen hieromtrent zijn niet erg duidelijk. Maar vlees is een grote bron van ijzer. De inname van ijzer is nu reeds ondermaats (64% van de mannelijke bevolking heeft er voldoende, maar slechts 4% van de vrouwen). Deze voedingsadviezen lijken dus weinig bij te dragen aan een potentiële verbetering.Daarnaast moeten we ons zorgen maken over de blijvende trend naar zwaarlijvigheid. De Voedselpeiling toont ook aan dat het percentage van de bevolking met een verhoogd risico op obesitas-gerelateerde ziektes weer gestegen is: tot 55% van de bevolking(1). Bovendien weten we uit verschillende studies dat zwaarlijvige personen meestal ook kampen met belangrijke tekorten aan vitaminen en mineralen. Alle indicaties wijzen erop dat deze populatie in de toekomst niet significant zal afnemen.Tenslotte moeten we rekening houden met de alsmaar verder gaande veroudering van onze bevolking. Dit stelt op zich reeds belangrijke uitdagingen voor het behalen van de minimum ADH waarden (Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden).

Voedingssupplementen met vitaminen en mineralen kunnen bijdragen aan een verbeteringvan de volksgezondheid

Het kan geen twijfel leiden dat we er baat bij hebben dat de hele bevolking een voldoende inname heeft van vitaminen en mineralen. Daarom moeten we er blijven naar streven om de ADH(Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid)te behalen voor elke persoon.

Dit moet inderdaad in de eerste plaats gebeuren via de voeding: via een gezonde, evenwichtige voeding die rijk is aan micro-nutriënten.Voedingssupplementen kunnen nooit een oplossing vormen voor een onevenwichtig en ontoereikend dieet.Daarnaast kan een suppletie aan vitaminen-en mineralen zorgen voor het aanvullen van eventuele tekorten. Dit is de logica zelf, temeer daar er geen nadelenverbonden zijn aan hun consumptie.Toch wordt dit slechts zeer zelden opgenomen in de voedingsaanbevelingen. De recente ‘nieuwe voedingsdriehoek’ (3)bevat zelfs geen enkele keer het woord ‘supplement’. Het lijkt wel alsof men de consumptie van multivitaminen wil ontraden.Een dagelijks supplement aan vitaminen en mineralen is niet alleen een voedingskundig juiste actie, het is ook een dagelijkse herinnering aan het belang van een gezonde en micronutriënten-rijke voeding. Tenslotte wijzen we nog op de verschillende studies die inschatten dat de maatschappij zichzelf belangrijke kosten kan besparen door te investeren in preventieve suppletie. De analyse van de situatie rond calcium is hierover zeer duidelijk (zie Annex).

Vitaminen en Mineralen als supplement zijn volstrekt veilig.

De wetgeving omtrent het gebruik van vitaminen en mineralen in voedingssupplementen is zeer duidelijk. Enerzijds werd op Europees niveau vastgelegd welke vormen van mineralen en vitaminen mogen gebruikt worden. Enkel de producten in de goedgekeurde lijst zijn toegelaten.Anderzijds werden de maxima die men kan toevoegenaan voedingssupplementen gedefinieerd (4). Dit is gebeurd op basis van adviezen van EFSA en de Hoge Gezondheidsraad (2). De berekeningswijzen houden rekening met de laatste stand van de wetenschap en met de inname van vitaminen en mineralen in de voeding en door voedingssupplementen. De waarden die je kan aantreffen in legaal op de markt gebrachte voedingssupplementen zijn hierdoor veilig voor dagelijks gebruik.Alle voedingssupplementen die in België op de markt komen moeten genotificeerd worden bij het Ministerie van Volksgezondheid. In een specifieke procedure worden deze producten daar dan zorgvuldig nagekeken. Zo controleert men of hun samenstelling, dosering, etikettering en de vermelde beweringen voldoen aan de wetgeving. Indien dit alles OK is krijgt het product een NUT nummer toegekend. Dit nummer ziet eruit als NUT 123/456 of PL 123/456 of AS 123/456. Dit nummer wordt meestal op de verpakking vermeld, en wordt ook opgelijst op de officiële website https://apps.health.belgium.be/foodsupPublicApp/pages/publicSearch.xhtml;1. Daaraan kan men zien of het gaat om een product dat aan alle normen voldoet , en of het dus om een veilig en betrouwbaar product gaat.

De nadelen? Verwaarloosbaar!

Tenslotte boog de werkgroep zich over enkele vaak gehoorde beweringen over de nadelen van de inname van vitaminen en mineralen via supplementen. Ook hier zijn verrassende resultaten uit voortgekomen. Zo kan men stellen dat er heel wat ‘mythes’ over voedingssupplementen bestaan. Sommige van die-hardnekkige maar ongefundeerde -beweringen stellen dat multivitaminen gevaarlijk kunnen zijn, of dat ze geen voordeel bijbrengen. Onze expertengroep werkte voor zulke beweringen een specifieke wetenschappelijke weerlegging uit.Hieronder vatten we enkele van onze conclusies samen. Meer informatie is beschreven in onze specifieke dossiers ‘Mythe of Waarheid’ hieromtrent, welke te vinden zijn op www.naredi.be. Een greep uit de dossiers die daar te vinden zijn:

•De kans dat voedingssupplementen gevaarlijk zijn omwille van contaminanten is uiterst klein. De ervaring van de laatste 20 jaar toont geen enkel geval van schade voor de gezondheid aan.

•Multivitaminen zijn niet overgedoseerd, en leiden ook niet tot overdosering. De wetgeving laat geen overdoseringen toe, en de maximum gehaltes zijn erop berekend om overdosering uit te sluiten.

•Gesupplementeerde vitamine C en calcium leiden niet tot nierstenen. Normaal gebruik van calciumsupplementen leidt niet tot cardiovasculaire problemen. Dit zijn mythes, ontkend door de hoogste wetenschappelijke instanties in Europa.

•De wetenschappelijke bewijsvoering voor de veronderstelling dat vitaminen A en E in supplementen zouden leiden tot kanker is ontoereikend.

•De in vet oplosbare vitamines A, D, E en K in voedingssupplementen leiden niet tot een toxische opstapeling in het lichaam. Het gevaar op overdosering is onbestaand.

•Je kan zonder problemen enkele keren de aangeraden dagelijkse hoeveelheid van de meeste vitaminen en mineralen innemen –trouwens de wettelijk toegelaten maxima beschermen je altijd tegen een te hoge inname.

•Er zijn geen specifieke gevaren voor kinderen met betrekking tot de inname van vitamine D. Integendeel, suppletie met vitamine D is uiterst belangrijk voor kinderen.

•Wat je kan beweren over de gezondheidseffecten van vitaminen en mineralen is strikt geregeld. Je kan niet zomaar om het even wat beweren.

•Voedingssupplementen worden strikt gecontroleerd vooraleer ze de markt op komen. Verder voldoen voedingssupplementen aan meer dan 50 wetten en regelgevingen.

•Suppletie met vitaminen en mineralen werkt écht. Dit is in meerdere studies aangetoond.

•Belgen consumeren niet meer voedingssupplementen dan andere populaties. Integendeel, we lopen achterop bij heel wat landen.

•Het is niet zo dat voedingssupplementen in België significant meer geconsumeerd worden door hoger opgeleiden. En het is ook niet zo dat deze bevolkingssgroep minder risico loopt op tekorten.

De markt: goede en veilige producten vinden is niet moeilijk

Voedingssupplementen worden momenteel via verschillende kanalen verkocht in België. Op basis van marktonderzoek schat Naredi dat 75% van de verkoop gaat via apotheken, de rest via dieetwinkels en retailers. Van de totale verkoop gaat naar schatting 15% via internet. Hierin spelen ook de vele internet apotheken een grote rol.Waar je een supplement koopt maakt eigenlijk geen verschil uit qua veiligheid van de supplementen. Wat telt, is dat de producten moeten voldoen aan de Europese wetgeving. En als ze verkocht worden door een Belgisch bedrijf, moeten zevoldoen aan de Belgische wetgeving. In beide gevallen zijn deze producten als 100% veilig te beschouwen, als je natuurlijk de richtlijnen op de verpakking of op de bijsluiter respecteert.Het is natuurlijk mogelijk dat niet-reglementaire producten toch verkrijgbaar zijn voor de Belgische consument. Naredi raadt aan tot voorzichtigheid:

•Kijk na of het NUT nummer toegekend is voor dit product.Dit is een garantie voor reglementaire samenstelling en dosering

.•Wees voorzichtig met producten die een niet-Europees label dragen.

•Wees voorzichtig met webshops die geen thuisbasis hebben in Europa.

•Koop enkel producten met een verpakking in een taal die je volledig begrijpt en lees de verpakking aandachtig

Het wettelijk kader is duidelijk

Recent werden de Belgische wettelijke maximumgehaltes aan vitaminen en mineralen in voedingssupplementen en aangerijkte voeding aangepast(4). Voor de meeste hiervan brengt België hiermee deze gehaltes op een niveau dat vergelijkbaar is met de meeste andere Europese landen. Deze gehaltes zijn gebaseerd op de wetenschappelijke adviezen van de HGR en EFSA, en garanderen dus de veiligheid voor de consument. Dit maakt het eenvoudiger voor de consument om waardevolle producten te kiezen. Bovendien moeten alle Belgische aangerijkte producten, via de Notificatieprocedure, een screening door het Ministerie van Volksgezondheid ondergaan en dus aan deze maximumwaarden voldoen.Belgische voedingssupplementen zijn met andere woorden veilige en hoog kwalitatieve producten.

Bronnen

(1)Voedselconsumptiepeiling 2014-2015. Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Depotnummer D/2016/2505/50. PHS Report 2016-43.

(2)Voedingsaanbevelingen voor België –2016. Hoge GezondheidsRaad. HGR Nr. 9285. September 2016.

(3)Voedingsdriehoek: Gezond en duurzaam eten met de voedingsdriehoek. Vlaams Instituut Gezond Leven, 2017. https://www.gezondleven.be/files/voeding/Gezond-leven-2017-Basistekst-voedingsdriehoek.pdf

(4)KB 31.10.2017 betreffende het in de handel brengen van nutriënten en van voedingsmiddelen waaraan nutriënten werden toegevoegd.

Voor Meer Informatie

www.naredi.be•