Zes West-Vlaamse familiebedrijven spelen een centrale rol in de Europese diepvriesgroentenindustrie. Ze staan zelfs aan de top van de sector in de hele wereld. Met een jaarlijkse omzet van 1,23 miljard euro is Vlaanderen wereldwijd de grootste exporteur van diepvriesgroenten.
Ardooie en de omliggende regio vormen het epicentrum van de diepvriesindustrie, waarbij zes familiebedrijven samen verantwoordelijk zijn voor maar liefst 30 procent van de Europese diepvriesgroenteproductie. Dit succes is deels te danken aan het gematigde zeeklimaat, dat gunstig is voor groenteteelt, gecombineerd met de expertise van lokale landbouwers.
De diepvriestechnologie, oorspronkelijk geïntroduceerd uit de Verenigde Staten in de jaren zeventig, werd verder verfijnd door West-Vlaamse ondernemers. De lichte en vruchtbare bodem van de regio, bestaande uit zand en leem, maakt het gemakkelijk om groenten te telen, zelfs tot twee keer per jaar. Hoewel de teeltregio zich heeft uitgebreid naar Noord-Frankrijk, blijft het grootste deel van de verwerking plaatsvinden in fabrieken in en rond Ardooie.
Familiebedrijven
In de woorden van Pasfrost, een van de betrokken ondernemingen in de Westhoek: “Ons bedrijf bevindt zich te midden van de groentetuin van Europa, waar de grond vruchtbaar is, het zeeklimaat mild is en de landbouwers hun expertise van generatie op generatie doorgeven.”
De producenten van diepvriesgroenten zijn doorgaans solide familiebedrijven. Dankzij een zuinig beleid dat zich over meerdere generaties uitstrekte, beschikken ze over sterke eigen vermogens en hebben ze weinig financiële schulden. In het afgelopen boekjaar was nv D’Arta de meest winstgevende van de zes grote familiebedrijven in de regio (zie kaderstuk). De zwakste speler is het beursgenoteerde Greenyard. Het eigen vermogen van D’Arta vertegenwoordigt bijna 54 procent van het totale balanstotaal, dat ruim een kwart miljard euro bedraagt. De eigenaren beheren hun financiën graag zuinig: van de nettowinst van bijna 14 miljoen euro werd geen 2 miljoen euro aan dividend uitgekeerd.
Betere oogst in 2023
De oogst ziet er beter uit dan in het zeer slechte jaar 2022. D’Arta investeerde vorig jaar 10 miljoen euro in een verbetering van de productiecapaciteit. Het verwerken van diepvriesgroenten is namelijk een kapitaalintensieve activiteit. Dat blijkt wel uit de uitgestrekte fabrieken van enkele hectares groot in en rond Ardooie, te midden van de landbouwvelden. Het invriezen van groenten vergt ook veel energie. Daarnaast nemen deze bedrijven in feite het voorraadbeheer voor hun klanten op zich, wat aanzienlijk werkkapitaal vereist. Tijdens de oogstmaanden, van april tot het einde van het jaar, worden de groenten ingevroren. De vijf meest verwerkte groenten in de fabrieken van Ardo in Ardooie en Koolskamp zijn erwten, wortelen, bonen, bloemkool en spruitjes. De boeren worden meteen betaald voor hun oogst, terwijl Ardo pas wordt betaald door haar klanten wanneer de diepgevroren groenten worden geleverd, soms wel een jaar na de verwerking.
Supermarkten en hoge kosten
De winstmarges in de diepvriesgroentenindustrie zijn minimaal. De belangrijkste klanten zijn de voedingsindustrie, cateringbedrijven en huismerken van supermarktketens. De sector wordt geconfronteerd met twee grote uitdagingen: de prijsoorlog met de supermarktketens en het doorberekenen van de stijgende kosten aan de klanten.
De prijsstijgingen zijn het gevolg van extreme weersomstandigheden, die steeds meer voorkomen in de regio. Het gematigde klimaat vertoont nu grilligere patronen, vergelijkbaar met die in de Middellandse Zee, zoals wind, hitte, waterschaarste en -overlast. Dit heeft geleid tot verminderde oogstzekerheid in een gebied dat zich uitstrekt van Zuid-Spanje tot Noord-Nederland.
Gezonde landbouwtechnieken
De strengere Europese wetgeving met betrekking tot meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen vergroot het risico voor gewassen en leidt tot een verminderde aanvoer van groenten.
De CEO van Ardo, Tijl Goens, benadrukt de impact van deze factoren op de opbrengst. Vorig jaar was de productie voor het invriezen 85.000 ton lager dan gepland, wat een aanzienlijk verlies is gezien de totale productie van 650.000 ton. Deze daling wordt toegeschreven aan extreme hitte en droogte. De afgelopen vijf tot zeven jaar is er elk jaar gemiddeld een daling van de opbrengst met een vijfde te zien, als gevolg van klimaatverandering en strengere regelgeving.
Ondanks deze uitdagingen streven bedrijven zoals Ardo naar duurzame landbouwpraktijken om de gezondheid en voedingswaarde van de bodem te behouden en uitputting van landbouwgrond te voorkomen.
Stand van zaken
Dit jaar lijkt beter te zijn dan het buitengewoon slechte jaar 2022 voor de diepvriesgroentenindustrie. Er zijn echter nog enkele onzekerheden en uitdagingen.
Yves De Vinck, CEO van Dicofoods, blijft voorzichtig met zijn prognoses omdat meer dan de helft van de volumes nog moet worden verwerkt. Tot nu toe zijn de opbrengsten matig en onvoorspelbaar geweest. Slecht weer in april en mei leidde tot te weinig zaaien, gevolgd door een periode van hitte en droogte van juni tot half juli. Dit zal waarschijnlijk leiden tot een slechte worteloogst, gezaaid in juni en geoogst in oktober, maar toch beter dan vorig jaar.
Tijl Goens van Ardo benadrukt dat het jaar gematigd positief begint, maar sommige gewassen zoals spinazie, wortelen, uien en paprika’s nog steeds uitdagingen zullen tegenkomen. Hij wijst erop dat de afgelopen jaren overal in Europa extreme weersomstandigheden hebben plaatsgevonden, wat de voorraden heeft beïnvloed. Dit jaar biedt mogelijk de kans om die voorraden aan te vullen.
Stefaan Naeyaert, algemeen directeur van Horafrost en Homifreez, is optimistischer en merkt op dat de natuur zich lijkt te herstellen na een “normale” zomer in West-Vlaanderen. De regen heeft weinig schade veroorzaakt en de gematigde temperaturen en vochtige bodems hebben tekorten van het vorige seizoen aangevuld.
Hier zijn de zes belangrijkste diepvriesgroenteproducenten in West-Vlaanderen:
- Ardo: De grootste diepvriesgroenteproducent in West-Vlaanderen en wereldwijd. Het bedrijf is eigendom van de familie Haspeslagh. De consolidatieholding nv Riward behaalde in het boekjaar 2021-2022 een omzet van 1,1 miljard euro, met een bedrijfsresultaat van 40 miljoen euro. Ardo heeft een productiecapaciteit van 650.000 ton en is actief in België, Frankrijk, Portugal, Spanje en het Verenigd Koninkrijk.
- D’Arta: In handen van de families Debackere en Talpe, actief in België, Italië, Portugal en het Verenigd Koninkrijk. De consolidatieholding nv Kadaps behaalde in het boekjaar 2021-2022 een omzet van 287 miljoen euro, met een bedrijfswinst van bijna 22 miljoen euro. De groep telt 705 werknemers.
- Dicofoods: Eigendom van de familie Dick en heeft drie grote fabrieken. Hoewel Dicofoods geen geconsolideerde omzetcijfers publiceert, behaalde de nv Begro in Ardooie 90 miljoen euro omzet in 2020, met 131 werknemers. De nv Dicogel in Moeskroen had in 2020 een omzet van 48 miljoen euro, met 79 werknemers. De nv Westfro in Staden legde voor het laatst een balans neer in 2019, met een omzet van 74 miljoen euro. Enkel Begro was licht winstgevend. De drie hebben een gezamenlijke productiecapaciteit van 300.000 ton diepvriesgroenten.
- Greenyard: Een beursgenoteerd bedrijf, waarvan de familie Deprez de grootste aandeelhouder is met bijna 38 procent van de aandelen. Greenyard is bekend voor zowel verse groenten en fruit als diepvriesproducten. De diepvriesactiviteiten waren goed voor 615 miljoen euro van de geconsolideerde omzet van 4,64 miljard euro in het laatste boekjaar. De nv Greenyard heeft negen diepvriesfabrieken in België, Frankrijk, Polen en het Verenigd Koninkrijk.
- Horafrost: Eigendom van de familie Hoflack, met bedrijven nv Homifreez (in Ardooie) en nv Horafrost (in Staden). Beide bedrijven waren winstgevend. Homifreez behaalde een omzet van 38 miljoen euro met 43 werknemers, terwijl Horafrost een omzet van 61 miljoen euro behaalde met 73 werknemers.
- Pasfrost: In handen van de familie Lafaut, die verbonden is met de families Dick en Hoflack. De fabriek in Zonnebeke heeft een jaarlijkse productiecapaciteit van 120.000 ton diepvriesgroenten. In het boekjaar 2021 behaalde nv Pasfrost een omzet van 94 miljoen euro en was winstgevend, met 119 werknemers.
Geef als eerste een reactie