Agro-ecologisch proefproject in Hansbeke

Bij het kasteel van het Oost-Vlaamse Hansbeke hoort zo’n 50 hectare landbouwgrond. Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) heeft daarover een veelbelovende samenwerkingsovereenkomst gesloten met de mede-eigenaar-bio-teler Felix de Bousies en met landbouwconsulent en -onderzoeker Alain Peeters. “Doel is om van het hele domein een proefplatform voor agro-ecologisch onderzoek te maken, parallel aan de gewone exploitatie als biologisch landbouwbedrijf”, klinkt het. “Het kan niet anders dan dat dit proefplatform een zeer belangrijke troef zal worden in een versnelde kennisopbouw rond duurzame landbouwpraktijken.”

De term agro-ecologie wordt in maatschappelijke denkoefeningen vaak gebruikt om een toekomstig ideaal te schetsen van een volledig duurzame landbouwproductie. “Agro-ecologie is geen éénduidig landbouwsysteem, noch een lastenboek waarbij je al dan niet een agro-ecologische stempel verwerft”, zegt Koen Willekens, onderzoeker duurzame landbouw bij ILVO. “Het gaat veeleer over het zetten van stappen in een verbetercontinuüm. Er wordt contextafhankelijk gekeken op welke wijze elk landbouwbedrijf zich kan bewegen op de welomschreven ambitielijnen.”

Ambitie

Die ambitielijnen of principes van agro-ecologie zijn: streven naar meer bodemgezondheid, het sluiten van nutriëntencycli, meer biodiversiteit, ook deze die functioneel is voor de landbouwbedrijfsvoering, vermindering van externe inputs, een hechtere band tussen producent en consument, autonomie en weerbaarheid in het businessplan en co-creatieve en systemische kennisopbouw, onderzoekers en bedrijven samen.

Het Proefplatform Agro-Ecologie wil die theoretische principes van agro-ecologie in de dagdagelijkse praktijk brengen, en via experimenten, veldproeven, innovatieve technieken en intensieve wetenschappelijke monitoring willen de onderzoekers snel zicht krijgen op de beste systemen en praktijken. “Die worden vervolgens gedeeld in de hele landbouwsector”, klinkt het. “We genereren expertise voor meerdere soorten vakmensen: in eerste instantie landbouwers, maar ook landbouwadviseurs, loonwerkers, machinebouwers, technologiebedrijven, bedrijven actief in gewasbescherming en veredeling.”

Akkerbouw en veeteelt

Met de gegeven teeltrotaties komen vooral akkerbouwers en veehouders aan hun trekken, maar het gehanteerde systeem van wisselbouw kan ook de interesse wekken van groentelers, zeker wanneer deze samenwerken met akkerbouwers of veehouders. “Qua landbouwers beperkt de doelgroep zich niet expliciet tot de biologische telers”, klinkt het. “Ook heel wat conventionele landbouwers tonen een groeiende interesse in het realiseren van bovenstaande ambitielijnen, die overeenstemmen met de door Europa voorgestelde ‘Farm to Fork’ strategie.”

Adviseurs, beleidsmensen, landbouwwetenschappers en ecologen in binnen- en buitenland kunnen de experimenten eveneens volgen. De partners van het Agro-Ecologisch Proefplatform nemen zich voor om de opgebouwde knowhow zo snel als mogelijk transparant te ontsluiten.

ILVO & PHAE

De landbouwgronden zijn deel van het kasteeldomein van Hansbeke. Sinds 2017 neemt bio-teler Felix Bousies de gronden zelf in exploitatie, op het moment dat pachtovereenkomsten aflopen. Er zijn intussen heel wat kleine landschapselementen en houtige perceelsranden aangelegd. Het bedrijf streeft ernaar om een kwart van de oppervlakte in blijvend grasland te leggen en de rest in akkerbouw-wisselteelt. “Ik informeer mij al jaren over een agro-ecologische aanpak. Ons project heeft de ambitie om én duurzaam én rendabel te zijn. Ik zal, als jonge boer veel kunnen opsteken van de veldproeven en de experts die in Hansbeke actief zullen zijn.”

RHEA

Naast het ILVO en PHAE, het bedrijf van Felix Bousies, is ook RHEA mee in het project gestapt. RHEA (natural Resources Human Environment & Agronomy) is een autonoom Belgisch onderzoeksbureau gespecialiseerd in agronomie, biodiversiteit, plattelandsontwikkeling en ecosysteembeheer. Oprichter is Alain Peeters, tot 2007 landbouwprof aan de Université de Louvain in Louvain-la-Neuve, gespecialiseerd in grasland en productiesystemen in gematigde en tropische gebieden. “Wij hebben expertise in werken met proefboerderijen en het begeleiden van een hele-boerderij-transformatie-aanpak (holistische en participatieve aanpak). Ook in Hansbeke is de basisformule van de agro-ecologische kennisopbouw belangrijk: boer en onderzoeker samen, met de voeten op de grond. Dit garandeert validatie van onze theoretische inzichten.”

Jaarlijkse beslissingen omtrent nieuw onderzoek

De initiatiefnemers leggen elke zomer hun verlanglijstjes samen en beslissen in onderling overleg welk onderzoeksprogramma op welke percelen in het komende jaar wordt uitgevoerd. “We huldigen een open cultuur”, klinkt het. “Het samenwerkingsnetwerk kan ad hoc case-by-case worden uitgebreid.”
Over de eerste grote onderzoekslijnen zijn de drie partners het ondertussen eens: bodemkwaliteit, boerderijcompost produceren via een nieuw samenwerkingsconcept, een systeem van niet-kerende bodembewerking dat de natuurlijke gelaagdheid van de bodem respecteert en inzetten op mengculturen, wisselbouw, eiwitrijke en atypische gewassen.

Gemengdheid op landbouwbedrijven

Maar ook de ambities op iets langere termijn zijn niet min. Zo wil het Agro-Ecologie Platform deelnemen aan het Horizon2020 project Agrimix, dat focust op de toename van gemengdheid op landbouwbedrijven door een integratie van plantaardige en dierlijke productie, inclusief de ‘boomcomponent’. Nog op het verlanglijstje: een component pluimveehouderij met buitenloop (leghennen), de aansluiting van PHAE bij het DACOM veldregistratiesysteem en het big bodemdata systeem van ILVO, nagaan wat het effect is van zogenaamde compostthee voor vloeibare zaadcoating en als nutriënt voor groeiende planten en verder onderzoek naar bodemcompactie en koolstofopbouw in de bodem.

Kennis

“De lijst van concrete eerste proefnemingen en concrete plannen voor het Agro-ecologisch Proefplatform is dermate groot dat er sprake is van een vliegende start” , klinkt het enthousiast. ILVO belooft in zijn nieuwe strategie voor een versnelling op het vlak van kennisontwikkeling voor een gezonde primaire productie (en vangst), een gezonde voedselverwerking, gezonde socio-economische relaties, gezonde consumptiepatronen en een gezonde omgeving, en dit alles via slim geïntegreerd, multidisciplinair en co-creatief onderzoek. “Het kan niet anders dan dat dit proefplatform een zeer belangrijke troef zal worden in deze versnelling.”

Bron: VILT

Geef als eerste een reactie

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*